Co to jest gluten?

Moda na dietę bezglutenową ogarnęła cały świat. Ale czy wiesz, czym jest gluten i dlaczego może prowadzić do choroby? Dzisiaj słów kilka właśnie na ten temat.

Gluten to - mówiąc najprościej - białko występujące w zbożach. "Prawie połowę białek w glutenie stanowi gliadyna, która to odgrywa zasadniczą rolę w powstawaniu choroby trzewnej i jest przyczyną uczuleń i nietolerancji. Najwyższy poziom gliadyny występuje w pszenicy".

Szkodliwe działanie glutenu na organizm ludzki może przybierać trzy postacie:

- choroby trzewnej, czyli celiakii,

- nietolerancji na gluten,

- alergii na gluten.

CELIAKIA

Niezdiagnozowana i nieleczona powoduje bardzo poważne choroby - "nie tylko przewodu pokarmowego, również choroby autoimmunologiczne, psychiczne i nowotworowe". B.Przyjemska* podaje, że w Polsce 1 na 15000 urodzonych dzieci ma celiakię. Jest chorobą, która utrzymuje się przez całe życie. "Typowa celiakia objawia się nieżytem żołądkowo - jelitowym z zanikiem kosmków jelitowych (kosmki jelitowe stanowią wypustki w jelicie cienkim, zwiększające jego powierzchnię wchłaniania 23 razy (...)). Do częściowego uszkodzenia kosmków dojść może przejściowo w zakażeniach pasożytniczych, wirusowych, bakteryjnych, w czasie chemioterapii. W wymienionych sytuacjach usunięcie czynnika szkodliwego powoduje regenerację kosmków. W celiakii czynnikiem uszkadzającym jest gluten". 

Celiakii nie należy bagatelizować, bo zaniedbana i nieleczona prowadzi do "przewlekłego niedożywienia, tj. niedoboru wzrostu, opóźnienia wieku kostnego, osteoporozy, skrzywienia kręgosłupa, krzywicy, zanikowego nieżytu żołądka, zmian skórnych, opóźnienia pokwitania. Występują zaburzenia emocjonalne typu drażliwość, trudności w skupieniu, apatia, małe postępy w nauce. Zmiany występują w jamie ustnej: nawracające afty, zapalenie kącików ust, zmiany mineralizacji szkliwa zębowego (...)". Nieleczona celiakia może powodować kłopoty z zajściem w ciążę, z płodnością, poronienia, a nawet martwe płody. W postaci niemej celiakii zazwyczaj występują bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, zaparcia, nietolerancja laktozy. "Badania laboratoryjne pod kątem celiakii powinny być wykonane u pacjentów z nieswoistym zapaleniem jelit, limfocytarnym zapaleniem błony śluzowej żołądka, przewlekłą chorobą wątroby, cukrzycą typu 1, autoimmunologiczną chorobą tarczycy, chorobą Addisona, autoimmunologiczną trombocytopenią, choroba stawów, zespołem Sjogrena (zespół suchych błon śluzowych), sarkoidozą, hipoplazją szkliwa zębowego, nawrotowym owrzodzeniem jamy ustnej (afty), zaburzeniami psychicznymi, nowotworami jelita cienkiego, głównie chłoniakiem, łysieniem plackowatym, zespołem Downa, zespołem Turnera".

Postać ukryta celiakii występuje zwłaszcza u dzieci starszych  z opryszczkowym zapaleniem skóry oraz u dorosłych. Jest jeszcze celiakia letalna, czyli tzw. choroba Duhringa (skórna postać celiakii; na skórze występują pęcherzyki, grudki, zmiany rumieniowe, co powoduje nasilony świąd).

NIETOLERANCJA GLUTENU A ALERGIA

"W przypadku nagłej reakcji na alergen osoba może przypłacić życiem kontakt z najmniejszą ilością alergenu. W przypadku nietolerancji reakcja jest opóźniona, może pojawić się nawet 48 godzin po spożyciu pokarmu i nie zagraża życiu". 

Dietetyczne leczenie nietolerancji glutenu powinno trwać - według Przyjemskiej - co najmniej 2 lata. "W przypadku alergii na gluten postępowaniem terapeutycznym z wyboru jest dieta bezglutenowa (...). Zaniedbana alergia prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita (...), sprzyja też wtórnym alergizacjom".

Reakcja krzyżowa układu immunologicznego powodem niepowodzeń diety bezglutenowej

Przyjemska pisze, że najnowsze amerykańskie badania dowodzą, że u osób z nadwrażliwością na gluten może występować reakcja krzyżowa na kawę. Mimo iż w jedzeniu nie ma glutenu to wytwarzają się u nich przeciwciała przeciwglutenowe. Kawa ma bowiem w 10% białka podobne między innymi do gliadyny. "Reakcja krzyżowa może wystąpić na skutek konsumpcji mleka i produktów mlecznych, ryżu, kaszy gryczanej, kukurydzy, ziemniaków, kaszy jaglanej, amarantusa, drożdży i praktycznie wszystkich produktów, które mają w swoim składzie białko o budowie podobnej do glutenu".

***

Wpis powstał na podstawie książki Bożeny Przyjemskiej "Niebezpieczne zboża. Groźny gluten". Wszystkie cytaty w tym wpisie pochodzą z tej właśnie książki.

* Bożena Przyjemska - naturoterapeutka, dietetyczka, osteopatka, magister biologii z wykształceniem medycznym. Na stałe mieszka w Kanadzie. Ekspert w dziedzinie badań wpływu glutenu i kazeiny na zdrowie współczesnej populacji.